– Dyskusja dotycząca kwestii bezpieczeństwa i obronności, podczas której poszukiwaliśmy rozwiązań służących wzmocnieniu regionów w obliczu trwającej wojny, zajęła szczególnie miejsce w ramach wczorajszej debaty. W agendzie kongresu nie zabrakło sesji naukowej, tematyki międzynarodowej i ważnych spotkań biznesowych. W ramach Forum Gospodarczego mówiliśmy o przyspieszeniu procesu cyfryzacji gospodarki i cyberbezpieczeństwie. Ważnym akcentem wczorajszego dnia stało się podpisanie porozumienia o utworzeniu Sieci Uniwersytetów Trójmorza. Dzisiaj proponujemy debatę o bezpieczeństwie energetycznym, a także o suwerenności technologicznej, zielonej transformacji oraz wykorzystaniu wodoru w gospodarce – mówił Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski.

Z uczestnikami zgromadzonymi w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie połączył się Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki.

– Trójmorze to nie tylko ożywiona współpraca gospodarcza, to też współdziałanie na polu nauki i kultury. Inicjatywa powinna odegrać kluczową rolę w powojennej odbudowie Ukrainy, zagwarantować jej bezpieczeństwo, szybszy rozwój ekonomiczny i infrastrukturalny. Budowane przez nas drogi, sieci energetyczne, połączenia kolejowe, wodociągi będą namacalnym dowodem, że integrujemy nasze ojczyzny – powiedział Premier Mateusz Morawiecki.

Wśród wystąpień otwierających drugi dzień Kongresu uczestnicy mogli wysłuchać Minister Klimatu i Środowiska Annę Moskwę.

– To właśnie w Lublinie rozpoczęły się rozmowy o bezpieczeństwie energetycznym zanim jeszcze Europa podjęła ten dialog. Zima i wiosna zweryfikowały naszą suwerenną, przemyślaną i konsekwentną politykę energetyczną. Polska od 2015 roku nie zeszła ze ścieżki planowanych projektów, mimo zachęt do korzystania z gazociągów. Energetyka musi być filarem pracy inicjatywy Trójmorza. Mamy nadzieję, że tu, na Kongresie, powstaną projekty, które będą przykładem dla całej Europy – podsumowała minister Anna Moskwa.

Zaraz po wystąpieniu Minister Klimatu i Środowiska Anna Moskwa odebrała nagrodę Samorządowego Kongresu Trójmorza za działania na rzecz rozwoju współpracy energetycznej oraz efektywne wspieranie województwa lubelskiego w procesie transformacji energetycznej, przyznaną przez Radę Programową Kongresu.

O zacieśnieniu współpracy pomiędzy giełdami krajów Trójmorza opowiedział dr Marek Dietl, prezes zarządu Giełdy Papierów Wartościowych.

– Giełdy krajów Trójmorza istnieją już od 250 lat, w tym giełda warszawska licząca ponad 200 lat. Wartość spółek w regionie jest wyrównana – Polska i Austria są liderami. Gdyby rynek składał się tylko z giełd Trójmorza, to stanowiłyby zaledwie 3%, co jest wielką zachętą do integracji. Wymiernym efektem rozmów jest zabieganie o bardziej proporcjonalne regulacje, stąd zachęcam samorządy, aby emitowały swoje instrumenty finansowe na giełdach w swoich krajach – dodał prezes dr Marek Dietl.

Dyskusja dotyczyła wyzwań, które stanęły przed Polską w kontekście energetycznym po wybuchu wojny na Ukrainie. Paneliści rozmawiali o działaniach rządu na rzecz poprawy bezpieczeństwa energetycznego Polski, dystrybucji węgla i problemów, które należało przezwyciężyć, jak również o współpracy rządu z samorządem. Poruszono kwestię obecnej sytuacji energetycznej naszego kraju oraz związanym z nią bezpieczeństwem.

Dyskusję moderował Piotr Rycerski, Szef Gabinetu Politycznego Wiceprezesa Rady Ministrów Jacka Sasina. Uczestnikami panelu byli Wojciech Dąbrowski - Prezes PGE S.A., Paweł Majewski - Prezes Zarządu Enea S.A., Filip Grzegorczyk - Wiceprezes Zarządu Grupy Azoty S.A., Jerzy Kwieciński - Wiceprezes Zarządu Banku Pekao S.A., Jan Szewczak - Członek Zarządu ds. Finansowych PKN Orlen, Piotr Podgórski - Dyrektor Naczelny ds. Transformacji KGHM Polska Miedź S.A. oraz Lucjusz Nadbereżny - Prezydent Miasta Stalowa Wola.





Inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. pokazała, że uzależnianie się państw od importu rosyjskich surowców energetycznych było niewłaściwym kierunkiem prowadzenia polityki energetycznej. Uczestnicy panelu rozmawiali o bezpieczeństwie dostaw surowców energetycznych, przyjrzeli się źródłom energii w poszczególnych państwach oraz przedstawili cele na przyszłe lata.

Dyskusję moderował Jakub Wiech – Redaktor Naczelny Energetyka24.com. W panelu wzięli udział Anna Moskwa - Minister Klimatu i Środowiska, German Galushchenko - Minister Energetyki Ukrainy (online), Wojciech Dąbrowski - Prezes PGE S.A., Kasjan Wyligała - Prezes Zarządu Lubelski Węgiel “Bogdanka” S.A., Łukasz Młynarkiewicz - p.o. Prezesa Zarządu Polskie Elektrownie Jądrowe sp. z o.o., Artur Michalski - Zastępca Prezesa Zarządu NFOŚIGW oraz Iwona Waksmundzka-Olejniczak - Członek Zarządu PKN Orlen ds. strategii i zrównoważonego rozwoju.



Kongres Trójmorza obfituje nie tylko w dyskusje, ale też w realizację konkretnych projektów. W dniu 17 maja 2023 podpisano międzynarodową umowę o Sieci Regionów Trójmorza – formatu pogłębiającego współpracę międzyregionalną w Europie Środkowej.

Sieć została zainicjowana w 2021 roku przez Województwo Lubelskie. Podczas minionych edycji Kongresu przedstawiciele państw podpisali Deklarację Gospodarczą Sieci Regionów Trójmorza, zwaną też Deklaracją Lubelską. Tegoroczne przedsięwzięcie było okazją, by tę ogólnie wyrażoną wolę współpracy ująć w formę konkretnego zobowiązania, dlatego też szefowie regionów uroczyście podpisali umowę o utworzeniu Sieci Regionów Trójmorza.

Sygnatariuszami umowy są marszałkowie pięciu województw w Polsce oraz regionów państw Inicjatywy Trójmorza:

1. Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski

2. Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Andrzej Bętkowski

3. Wicemarszałek Województwa Mazowieckiego Janina Ewa Orzełowska

4. Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego Ewa Draus

5. Członek Zarządu Województwa Podlaskiego Marek Malinowski

6. Mer Miasta Poniewież i Przedstawiciel Rady Rozwoju Regionalnego Poniewież Rytis Račkauskas z Litwy

7. Przewodniczący Rady Rozwoju Regionalnego Alytus Nerijus Cesiulis z Litwy (online)

8. Przewodniczący Rady Rozwoju Regionalnego Marijampole Edgaras Pilypaitis z Litwy (online)

9. Przewodniczący Rady Okręgu Dolj Dorin Cosmin Vasile z Rumunii

10. Przewodniczący Rady Okręgu Timiș Alin Adrian Nica z Rumunii

11. Wiceprzewodniczący Rady Okręgu Călărași Ion Samoila z Rumunii

12. Wiceprzewodniczący Rady Okręgu Maramureș Doru Alexandru Lazăr z Rumunii

13. Sekretarz Generalny Rady Okręgu Caraș-Severin Darian Ciobanu z Rumunii

14. Przedstawiciel Kraju Preszowskiego Dyrektor Fabián Novotný ze Słowacji

15. Przewodniczący Komitatu Hajdú-Bihar Zoltán Pajna z Węgier (online)

Następnie odbyło się uroczyste przyjęcie nowych członków do Sieci. Podpisy złożyli:

1. Przewodniczący Rówieńskiej Obwodowej Administracji Wojskowej Vitaly Koval (online)

2. p.o. Przewodniczącego Odeskiej Obwodowej Administracji Wojskowej Borys Voloshenkov (online)

3. Przewodnicząca Chmielnickiej Rady Obwodowej z Ukrainy Violeta Łabazyuk

4. Przewodniczący Zakarpackiej Rady Obwodowej z Ukrainy Volodymyr Chubirko

5. p.o. Przewodniczącego Lwowskiej Rady Obwodowej z Ukrainy Yevhenii Hirnyk

6. Dyrektor Agencji Rozwoju Regionu „Centru” z Rumunii Maria Ivan.

Dzięki przyjęciu nowych członków łącznie swój akces do Sieci zgłosiły 22 regiony z 6 krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Połączenie pozwoli na realizację wspólnych projektów z różnych dziedzin: gospodarki, infrastruktury, ochrony środowiska, cyfryzacji oraz edukacji i nauki. Ukraińskie regiony przyłączają się do Sieci na zasadzie partnerów stowarzyszonych. Więcej o Sieci: www.3seasnetwork.lubelskie.pl.



W ramach sesji międzynarodowej odbyły się 3 panele.





Rozwój sektora ochrony zdrowia w połączeniu z jego wpływem na rozwój regionalny obszaru Trójmorza powinien być jednym z aktualnych priorytetów inwestycyjnych i prorozwojowych. Wymaga to pokonania szeregu barier ekonomicznych i geopolitycznych oraz wypracowania propozycji rozwiązań.

Dyskusję moderował Andrzej Jaworski - Prezes Zarządu PZU Zdrowie S.A. i Członek Zarządu PZU Życie S.A. W panelu uczestniczyli dr Piotr Kuszewski - Prezes Zarządu PTE PZU S.A., dr Ernest Podgórski - Wiceprezes Zarządu PZU Zdrowie S.A., Michał Moskal- Szef Gabinetu Politycznego Prezesa Prawa i Sprawiedliwości Jarosława Kaczyńskiego, Norbert Komar- Dyrektor Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji im. gen. Jerzego Ziętka, prof. nadzw. dr hab. Marcin Szewczak - Prezes Instytutu Rozwoju Samorządu Terytorialnego Województwa Lubelskiego oraz Hubert Grzegorczyk- Sekretarz Izby Gospodarczo Handlowej Rynku Spożywczego.





Dyskusja dotyczyła perspektyw rozwoju Sieci poprzez realizację projektów oraz pogłębianie współpracy w pięciu obszarach: infrastruktura, ochrona środowiska, nauka i edukacja, cyfryzacja oraz współpraca gospodarcza. Nie zabrakło również tematów związanych z perspektywami rozwoju poszczególnych regionów poprzez ich aktywny udział w Sieci, jak i korzyści płynących z tego udziału.

Dyskusję moderował prof. nadzw. dr hab. Marcin Szewczak - Prezes IRST. Wśród panelistów byli Jarosław Stawiarski - Marszałek Województwa Lubelskiego, Violeta Labazyuk - Przewodnicząca Chmielnickiej Rady Obwodowej z Ukrainy, Volodymyr Chubirko - Przewodniczący Zakarpackiej Rady Obwodowej z Ukrainy, Ewa Draus - Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego, Yevhenii Hirnyk - p.o. Przewodniczącego Lwowskiej Rady Obwodowej z Ukrainy oraz Doru Lazăr – Wiceprzewodniczący Rady Okręgu Maramureș z Rumunii.



Celem panelu była identyfikacja wyzwań i zagrożeń, z jakimi w obliczu wojny zmagają się regiony przygraniczne – stworzenie płaszczyzny współpracy w celu znalezienia rozwiązań dla wspólnych problemów poprzez realizację nowych przedsięwzięć i projektów służących wsparciu Ukrainy na drodze do integracji z UE.

W obliczu toczącego się obecnie konfliktu zbrojnego w Ukrainie, a także w kontekście nadania Ukrainie statusu kraju kandydującego do Unii Europejskiej 23 czerwca 2022 r. na szczycie Rady Europejskiej w Brukseli, szczególnego znaczenia nabiera wzmocnienie zakresu współpracy transgranicznej i jej jakościowy rozwój z Ukrainą.

Programy Interreg wdrażane na tej granicy nie tylko mierzą się z nowymi wyzwaniami w budowaniu współpracy, ale także są najważniejszym instrumentem wsparcia dla przygranicznych regionów ukraińskich.

Dyskusję moderował prof. dr hab. Tomasz Komornicki – Przewodniczący Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Polska Akademia Nauk. Panelistami byli Zbigniew Wojciechowski – Wicemarszałek Województwa Lubelskiego, Sławomir Tokarski – Dyrektor ds. Europejskiej Współpracy Terytorialnej, makroregionów, Interreg i wdrażania programów, DG Regio, Komisja Europejska, Rafał Baliński – Dyrektor Departamentu Współpracy Terytorialnej, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Fabián Novotný – Dyrektor Biura Kraju Preszowskiego na Słowacji oraz Cezar Grozavu – Dyrektor Wspólnego Sekretariatu Technicznego Programu Interreg Next Rumunia-Ukraina 2021-2027, Dyrektor Wykonawczy Regionalnego Biura CBC w Suczawie z Rumunii.



W drugiej części dnia równolegle odbywała się sesja naukowa „Sieć Uniwersytetów Trójmorza wobec wyzwań nauki i regionu”, której partnerem merytorycznym był Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. W trakcie sesji naukowej odbyły się następujące panele:

Trójmorze jako koncepcja bezpieczeństwa i rozwoju

Geopolityczne znaczenie Inicjatywy Trójmorza

Potencjał współpracy państw Trójmorza z instytucjami europejskimi

Rozwój kadr administracji publicznej dla obszaru Inicjatywy Trójmorza

Inicjatywa Trójmorza wobec idei „superpaństwa”

Rudowski – Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Soft Power Inicjatywy Trójmorza – jak budować pozycję Europy Środkowej?

Inicjatywa Trójmorza jako przedmiot badań. Badania nad współpracą regionalną z perspektywy różnych dyscyplin naukowych.



Na Forum Gospodarczym poruszono kwestie suwerenności technologicznej, rozwoju regionalnego rynku wodoru oraz wyzwań, jakie stawia zielona transformacja. W trakcie Forum podpisano też porozumienie o utworzeniu Lubelskiego Klastra Wodorowego oraz Lubelskiego Klastra Gospodarki Obiegu Zamkniętego, w którym uczestniczył marszałek Jarosław Stawiarski oraz Prezesi Spółek: Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A., Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A., PGE Dystrybucja S.A. oraz Lubelski Park Naukowo-Technologiczny S.A.

Rada Programowa Kongresu zadecydowała o przyznaniu dwóch wyróżnień Samorządowego Kongresu Trójmorza, które zostały wręczone przez marszałka Jarosława Stawiarskiego.

Wyróżnienie za wspieranie działań na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski, promowanie regionalnego komponentu Inicjatywy Trójmorza trafiło do Polskiej Grupy Energetycznej S.A.

Wyróżnienie za wieloletnie realizowanie zasady społecznej odpowiedzialności biznesu w województwie lubelskim oraz za wspieranie działań promujących regionalny komponent Inicjatywy Trójmorza otrzymała Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.



Wschodni Kongres Młodych Liderów to wydarzenie towarzyszące Kongresu Trójmorza, organizowane przez Europejski Dom Spotkań – Fundację Nowy Staw. Kongres był doskonałym miejscem do dyskusji, wymiany opinii, poglądów oraz zacieśniania współpracy wśród młodych ludzi z Polski, Ukrainy, Białorusi, Litwy oraz Gruzji. W ramach Kongresu Młodych odbyły się panele poświęcone m.in. sztucznej inteligencji, oczekiwaniom pracodawców wobec pracowników, a także kulisom otrzymania przez miasto Lublin Europejskiej Stolicy Młodzieży.

Inspiracją do organizacji wydarzenia była realizacja siedemnastu edycji Forum Ekonomicznego Młodych Liderów (FEML), czyli największych w Europie Środkowo-Wschodniej międzynarodowych społeczno-ekonomicznych konferencji.

Drugiego dnia imprezy uczestnicy mogli dowiedzieć się o tym co oferują im europejskie sieci informacyjne, przed jakimi wyzwaniami stoją obecnie międzynarodowe domy spotkań, a także mogli poznać młodych liderów, którzy od pierwszych dni wojny nieśli pomoc na rzecz uchodźców z Ukrainy. Ostatnim punktem wydarzenia był wieczór międzykulturowy, w którym uczestniczyła Martyna Goszczyńska zawodniczka AZS UMCS Lublin, a także jej trener. Podczas Kongresu zorganizowano także spotkanie z gościem specjalnym, którym była minister klimatu i środowiska Anna Moskwa. Na spotkaniu Pani minister opowiedziała o sytuacji związanej z odnawialnymi źródłami energii, a także o wyzwaniach, przed jakimi stoi ministerstwo w związku z tym zagadnieniem. Młodzi ludzie mieli możliwość zadać Pani Minister szereg pytań dotyczących m.in. geotermii, a także problemom utylizacji baterii pochodzących z samochodów elektrycznych.

W ramach wydarzenia udział wzięło ponad 180 uczestników z 5 krajów, odbyło się 8 paneli dyskusyjnych oraz debat w których wystąpiło 54 panelistów i moderatorów.