Spotykamy się dziś, by wspólnie uczcić dziesiątą rocznicę powstania Trójmorza – inicjatywy, która zrodziła się z potrzeby głębszej integracji – przede wszystkim – gospodarczej, infrastrukturalnej, naszej części Europy – Europy Środkowej – mówił Prezydent RP podczas sesji otwierającej Szczyt.

Format ma już dekadę, Trójmorze umocniło swoją funkcję jako jedno z istotnych narzędzi wzmacniania relacji transatlantyckich zarówno w wymiarze politycznym, jak i gospodarczym.

Jednocześnie – jak podkreślał Andrzej Duda – jako projekt państw należących do wspólnoty europejskiej, Inicjatywa Trójmorza – również poprzez działania na rzecz pogłębiania relacji euroatlantyckich – wzbogaca i wzmacnia Unię Europejską.

Obecnie Trójmorze to 140 projektów priorytetowych, dwa fundusze inwestycyjne i kolejny w fazie projektowej, a także rozbudowana sieć partnerstw oraz wiele inicjatyw oddolnych, obejmujących współpracę regionalną, naukową i gospodarczą. Do najistotniejszych z perspektywy strategicznych interesów Rzeczypospolitej należą: interkonektory gazowe z Litwą i Słowacją, droga ekspresowa Via Carpatia, kolejowy korytarz sieci bazowej TEN–T Bałtyk–Adriatyk, Rail–2–Sea – połączenie kolejowe pomiędzy portami w Gdańsku i Konstancy.

W warszawskim Szczycie udział wzięli:

• Prezydent Bułgarii Rumen Radev; 
• Prezydent Litwy Gitanas Nausėda;
• Prezydent Estonii Alar Karis;
• Prezydent Albanii Bajram Begaj;
• Prezydent Czech Petr Pavel;
• Prezydent Czarnogóry Jakov Milatović;
• Prezydent Łotwy Edgars Rinkēvičs;
• Prezydent Węgier Tamás Sulyok;
• Prezydent Słowacji Peter Pellegrini;
• Pełniący obowiązki Prezydenta Rumunii Ilie Bolojan;
• Premier Chorwacji Andrej Plenković;
• Wicepremier, Minister Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego Mołdawii Vladimir Bolea;
• Wicepremier ds. odbudowy Ukrainy Oleksii Kuleba;
• Minister Spraw Zagranicznych Grecji Georgios Gerapetritis;
• Minister Infrastruktury Słowenii Alenka Bratušek;
• Minister Transportu i Infrastruktury Turcji Abdülkadir Uraloğlu;
• Sekretarz Generalny i Wiceminister Spraw Zagranicznych Austrii Nikolaus Marschik;
• Sekretarz Stanu ds. UE Hiszpanii Fernando Sampedro Marcos;
• P.o. Asystenta Sekretarza Stanu w Biurze Spraw Międzynarodowych w Departamencie Energii USA Tommy Joyce;
• Ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce Viktor Elbling;
• Ambasador Japonii w Polsce Akira Kono;
• Dyrektor ds. polityki energetycznej w Dyrekcji Generalnej ds. Energii Komisji Europejskiej Cristina Lobillo Borrero.
Z uczestnikami zdalnie połączył się Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Prezydent Andrzej Duda podczas wspólnej konferencji prasowej z Prezydentem Litwy Gitanasem Nausėdą oraz Premierem Chorwacji Andrejem Plenkovićem podsumował rozmowy liderów państw 10. szczytu Inicjatywy Trójmorza. Rozmowy dotyczyły m.in. przyszłych inwestycji w ramach forum współpracy, w tym rozwoju infrastruktury energetycznej i transportowej oraz kwestii bezpieczeństwa państw naszego regionu.

W tym roku forum współpracy zostało poszerzone o nowych członków – Albania i Czarnogóra dołączyły do Inicjatyw Trójmorza w charakterze stowarzyszonych państw uczestniczących, natomiast nowymi partnerami strategicznymi zostały Hiszpania i Turcja.

Szczytowi towarzyszyło również Forum Biznesu

Wspólna deklaracja 10. szczytu Inicjatywy Trójmorza [PL/EN]

Za: Kancelaria Prezydenta RP (https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/warszawa-10-szczyt-trojmorza,100853)

Podczas otwarcia Kongresu Agata Dziubińska-Gawlik Prezes Europejskiego Domu Spotkań – Fundacji Nowy Staw podkreśliła, że „jesteśmy odpowiedzialni za rozwój młodych talentów, a Wschodni Kongres jest inspiracją dla młodzieży i dla jej rozwoju”.

Na pierwszym panelu młodzież miała możliwość wgłębić się w temat Międzynarodowych Domów Spotkań, które odgrywają ważną rolę w budowie dialogu międzykulturowego oraz społeczeństwa obywatelskiego. Dyrektor Zarządzający oraz Członek Zarządu Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego dr hab. Robert Żurek, zwrócił uwagę na to, że młodzież jest do siebie bardzo podobna, pomimo tego, że pochodzi z różnych krajów. Shorena Barbakadze Dyrektor Generalna Międzynarodowego Domu Językowego, profesor nadzwyczajny na Akaki Tsereteli State University w Gruzji podkreśliła z kolei że „Efektem wymian międzynarodowych są umiejętności społeczne i personalne, kreatywność, a także rozwój innowacji, w tym technologicznych.”

Podczas drugiego panelu uczestnicy poznali dwie perspektywy: studencką oraz pracodawców na temat połączenia studiów i pracy, szansach i wyzwaniach, przed jakimi stoją studenci.

W tym panelu stronę pracodawców reprezentowali m.in. Łukasz Stachowiak | Manager w PwC Polska, Andrii Myrovych, Team Leader PwC Polska oraz Magdalena Siroń, Koordynator Centrum Planowania Kariery, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie. Zaproszeni goście podkreślali, że warto łączyć studia i pracę. Każda aktywność wykazana w CV świadczy na korzyść kandydata i zwiększa jego szansę na otrzymanie wymarzonej pracy.

Podczas panelu pt. „Kreatywność bez filta – jak tworzyć treści i dbać o siebie w mediach społecznościowych” uczestnicy podkreślali znaczenie autentyczności w mediach społecznościowych, ale także konieczność stawiania granic i dbania o zdrowie psychiczne. Ważne jest rozróżnienie między konstruktywną krytyką a hejtem. Paneliści zwrócili uwagę na problem FOMO oraz konieczność znalezienia równowagi między życiem online i offline. Wskazano, że media społecznościowe mogą wspierać kreatywność i rozwój, ale także być źródłem presji. Dlatego tak istotne jest budowanie świadomego podejścia do ich wykorzystywania i tworzenia treści.

Drugiego dnia młodzi uczestnicy mieli możliwość udziału w panelach „Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej. Rola młodych w budowaniu bezpiecznej Europy” oraz „#faktczyfejk – skuteczne narzędzia w walce z fake newsami”.

Kongres był świetną okazją dla młodzieży, żeby zdobyć nowe doświadczenie, poznać nowych ludzi, a także poznać oczekiwania pracodawców.

Lubelski Kongres Trójmorza to jedno z najważniejszych wydarzeń poświęconych współpracy samorządowej skupiającej przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, sektora nauki i biznesu z państw Inicjatywy Trójmorza. W latach 2020-2024 odbyły się cztery edycje tego prestiżowego wydarzenia. Stanowi ono platformę stałej dyskusji i porozumienia samorządów skupionych wokół flagowych inwestycji Trójmorza, jaką jest trasa  Via Carpatia, a także założonej w Lublinie Sieci Regionów Trójmorza. Kongres odbywa się pod Patronatem Honorowym Prezydenta RP Andrzeja Dudy.



Debata Regionów: Bezpieczeństwo, stabilność i rozwój regionów w kontekście wyzwań i zagrożeń transformacji energetycznej i paliwowej

Uczestnikami dyskusji panelowej byli przedstawiciele władz pięciu Regionów partnerskich Województwa Lubelskiego. Celem panelu było zaprezentowanie doświadczeń i praktyk oraz określenie wspólnych interesów i korzyści, płynących z realizacji działań przez poszczególne regiony w budowaniu unijnego bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo energetyczne wiąże się z zapotrzebowaniem odbiorców na paliwo i energię. Zdolność do ciągłego dostarczania energii o niskich kosztach jest jednym z podstawowym warunków, zapewniających społeczeństwu wzrost gospodarczy i dobrobyt.

Dotychczasowe doświadczenia pokazują, że silnym spoiwem Unii Europejskiej są połączone systemy energetyczne z ich autonomicznymi obszarami bilansowymi oraz wzajemnie na siebie odziaływujące i już dziś rezerwujące się. Dobre rozwiązania i elementy polityk energetycznych regionów w dobie transformacji energetycznej UE stanowić powinny dobry przykład i jeden z priorytetów kooperacji. Jest to także potencjał do wykorzystania zgodnie z ideą współpracy międzyregionalnej, stanowiącej komponent samorządowy i lokalny Inicjatywy Trójmorza.



Celem panelu była identyfikacja obszarów współpracy regionów UE z regionami Ukrainy na jej drodze do członkostwa w UE i możliwości, w jakim zakresie regiony europejskie mogą być wsparciem regionów ukraińskich w procesie integracji z UE. Współpraca regionów partnerskich nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza obecnie w obliczu toczącego się konfliktu zbrojnego na Ukrainie, a także w kontekście nadania Ukrainie statusu kraju kandydującego do Unii Europejskiej 23 czerwca 2022 r. na szczycie Rady Europejskiej w Brukseli. Wsparcie Unii Europejskiej dla Ukrainy w procesie przystąpienia jest nie tylko wyrazem solidarności, ale także inwestycją w stabilność i bezpieczeństwo regionu.



Po drugim panelu nastąpiło podpisanie porozumień pomiędzy gminami z Województwa Lubelskiego i Obwodu Chmielnickiego. Nawiązanie współpracy partnerskiej pomiędzy Województwem Lubelskim a Chmielnicką Radą Obwodową było możliwe dzięki inicjatywie Pana Marszałka Jarosława Stawiarskiego i Pani Przewodniczącej Wiolety Labaziuk. 12 grudnia 2023 r. został podpisany list intencyjny pomiędzy dwoma regionami.

Współpraca obydwu regionów stworzyła również dogodne warunki do nawiązywania partnerstw na szczeblu lokalnym samorządów z Województwa Lubelskiego i Obwodu Chmielnickiego. Dzisiaj porozumienie podpisali:

- Żwaniecka Gromada Terytorialna z Gminą Hrubieszów

- Narkiewicka Gromada Terytorialna z Gminą Kraśnik

- Krupetską Gromadą Terytorialną z Gminą Tarnawatką





W ubiegłorocznej edycji Samorządowego Kongresu Trójmorza istotną rolę odegrała Debata o Kulturze pn. „Kultura, czyli budowanie mostów pomiędzy narodami”, podczas której poruszano tematykę projektów kulturalnych łączących różnice narodowe, językowe, religijne i światopoglądowe, kultury jako narzędzia rozwoju regionalnego i gospodarczego, w tym turystyki i współpracy biznesowej, czy też kultury jako ostoi tożsamości na emigracji i instrumentu promocji tradycji narodowych wśród innych społeczności. Z kolei uczestnicy tegorocznego panelu przyjrzeli się kulturze jako obszarowi, przy pomocy którego można wypromować region, również współpracując z samorządami. Paneliści zaproponowali również własne pomysły na promocję kultury przez instytucję, aby przyciągnąć młodszych odbiorców kultury.



(Partner merytoryczny: Muzeum Wsi Lubelskiej) Współpraca w ramach sieci skansenów z krajów Trójmorza może stać się doskonałą okazją do promocji dziedzictwa kulturowego regionów Trójmorza, wymiany doświadczeń oraz wspólnej promocji. Skanseny, będące żywymi muzeami historii i tradycji, odgrywają kluczową rolę w popularyzacji i pielęgnowaniu tożsamości narodowej, a co za tym idzie – zacieśnianiu współpracy pomiędzy regionami krajów Inicjatywy Trójmorza. Paneliści opowiedzieli, jak na przestrzeni lat zmieniło się postrzeganie skansenów oraz target odbiorców. Rozmawiano o wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań oraz dostosowaniu obiektów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Dodatkowo uczestnicy zaproponowali sformalizowanie szlaku skansenów, tak aby skanseny i kontakt z kulturą ludową wyszedł poza społeczność lokalną.





Na Forum odbyły się panele dotyczące internacjonalizacji lubelskich przedsiębiorców, transportu multimodalnego – lotniska cargo, kolei, trasie Via Carpatia – oraz najnowszych innowacji w energetyce atomowej. Na przedstawicieli firm czekała strefa B2B oraz stoiska wystawiennicze. Uczestników Forum Gospodarczego powitał Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski:

– Forum Gospodarcze jest uzupełnieniem głównej Inicjatywy Trójmorza, gdzie odbywają się spotkania i rozmowy o tym, co jeszcze można zrobić dla zwiększenia integracji państw członkowskich. Formuła Trójmorza udowadnia, że razem można osiągnąć więcej. Forum Gospodarcze pokazuje małym i średnim przedsiębiorstwom, jak nawzajem sobie pomagać, podpatrywać osiągnięcia oraz przekładać je na lokalne i światowe rynki. Dynamiczny rozwój takich firm jest motorem rozwoju regionu. W województwie lubelskim stawiamy właśnie na małe i średnie przedsiębiorstwa oraz pomagamy im wychodzić poza granice województwa – mówił Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski.

W uroczystym otwarciu drugiego dnia Forum Gospodarczego uczestniczył poseł na Sejm RP, były premier RP Mateusz Morawiecki.

– Kongres Trójmorza to wyjątkowe i bardzo potrzebne wydarzenie, które zostało przenikliwie zainicjowane i pozwala, aby namysł nad Trójmorze w kontekście samorządowym postępował. Zapewnienie bezpieczeństwa państw Europy, szczególnie Europy Wschodniej, jest obecnie priorytetem. W zmianie geopolityki, którą obserwujemy, spojrzenie na oś państw północ–południe jest bardzo prorocze i pozytywne. W dobie dodatkowych presji: presji gospodarczej ze strony Zachodu i ze strony Chin, a także zagrożenia ze strony Rosji w obszarze bezpieczeństwa, państwa europejskie muszą przyjąć nową perspektywę. Nowy koncept – Inicjatywa Trójmorza – jest promowany od początku prezydentury Andrzeja Dudy i jest to wymiar absolutnie kluczowy. Ta współpraca może wyznaczać zupełnie nową oś gospodarczą i nowy koncept bezpieczeństwa całej Europy. To wielka szansa zarówno w wymiarze międzynarodowym, jak też w regionalnym, samorządowym, który stanowi niezbędne uzupełnienie Inicjatywy – mówił Mateusz Morawiecki.

W województwie lubelskim powstała też nowa inicjatywa gospodarcza. Marszałek Jarosław Stawiarskim z posłem Mateuszem Morawieckim wręczyli nominacje do Rady ds. Gospodarki Województwa Lubelskiego. To ważny proces, który ma na celu wyłonienie ekspertów i liderów, którzy będą doradzali w zakresie rozwoju gospodarczego regionu. Rada pełni kluczową rolę w tworzeniu strategii rozwoju, wspieraniu innowacji oraz promowaniu współpracy między sektorem publicznym a prywatnym.

Nominacje odebrali: dr hab. inż. Konrad Gromaszek, Politechnika Lubelska dr hab. Piotr Zacharczuk, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Aleksander Batorski, Lubelskie Centrum Konferencyjne Tomasz Pitucha, Wojewódzki Urząd Pracy Marek Neckier, Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości Rafał Langiewicz, Lubelski Regionalny Fundusz Rozwoju Magdalena Stachyra, Lubelski Park Naukowo-Technologiczny Grzegorz Sobolewski, Puławski Park Naukowo-Technologiczny Marcin Kowalewski, Port Lotniczy Lublin Marcin Wiczuk, Bank Gospodarstwa Krajowego Dariusz Jedlina, Izba Przemysłowo-Handlowa Magdalena Czelej, DAREX Producent Koszul Sp. z o.o. Sp. K. Przemysław Chabior, FUNPARK Sp. z o.o. Daniel Ciupak, Janex Polski Producent Kasz Sp. z o.o. Piotr Kalinowski, Kabako Gruppe Sp. z o.o. Mateusz Kozłowski, ERKADO Sp. z o.o. Dariusz Jeleniewski, Spiżarnia Sp. z o. o Grażyna Skubik, Stal-Tech Sp. z o.o. Wiesław Czarnecki, Fabryka Kabli Elpar sp. z o.o.



(Partner merytoryczny: Spiżarnia Sp. z o.o.) Seminarium miało na celu zaprezentowanie wyzwań i możliwości, przed którymi stoją małe i średnie przedsiębiorstwa z województwa lubelskiego w kontekście ekspansji międzynarodowej. Paneliści prowadzili dyskusję na temat tego, jak skutecznie wchodzić na rynki zagraniczne, jakie narzędzia i strategie mogą wykorzystać do rozwoju eksportu oraz jakie wsparcie oferują instytucje regionalne i krajowe. Seminarium miało także na celu wymianę doświadczeń w zakresie internacjonalizacji pomiędzy przedsiębiorcami, co może przyczynić się do budowania silniejszych więzi gospodarczych i zwiększenia konkurencyjności lokalnych firm na globalnym rynku.



(Partner merytoryczny: Biuro Sieci Regionów Trójmorza) Transport multimodalny, integrujący transport drogowy, kolejowy i lotniczy, ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego Europy Środkowej i Wschodniej. Efektywna sieć transportowa pozwala na skrócenie czasu dostaw, redukcję kosztów logistycznych oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej regionu. W kontekście rosnącego zapotrzebowania na efektywne przewozy oraz unijnych wymagań klimatycznych, konieczne jest usprawnienie integracji różnych form transportu. Dyskusja skupiła się na rozwoju infrastruktury multimodalnej, w tym ukończeniu kluczowych inwestycji, takich jak Via Carpatia – międzynarodowy korytarz transportowy łączący północ i południe Europy. Jego realizacja usprawni przepływ towarów i wzmocni współpracę gospodarczą między krajami Trójmorza. Równie istotnym elementem jest modernizacja kolei, zwłaszcza w kontekście projektów takich jak Rail Baltica, oraz rola lotnisk cargo jako hubów logistycznych.



(Partner merytoryczny: Szkoła Główna Mikołaja Kopernika) W obliczu rosnących wyzwań gospodarczych oraz zapotrzebowania na energię konieczne jest poszukiwanie stabilnych, bezpiecznych i zrównoważonych źródeł energii. Energetyka atomowa, dzięki swojej zdolności do produkcji dużych ilości energii przy minimalnym wpływie na środowisko, staje się kluczowym elementem w strategiach energetycznych wielu krajów. W szczególności rozwój technologii reaktorów modułowych (SMR) otwiera nowe możliwości w zakresie bezpieczeństwa, efektywności i elastyczności produkcji energii.



Sesja naukowa rozpoczęła się podpisaniem porozumienia pomiędzy Województwem Lubelskim a Szkołą Główną Mikołaja Kopernika. Porozumienie dotyczy współdziałania przy realizacji projektu, jaki prowadzi SGMK „Suicydologia – analiza stanu wiedzy oraz kampania edukacyjna”. Jego celem jest zbadanie świadomości społecznej na temat samobójstw wśród dzieci oraz opracowanie programów edukacyjnych mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku.

Partnerem wszystkich paneli sesji naukowej została Szkoła Główna Mikołaja Kopernika. W ramach sesji odbyły się 4 panele:

- Panel I: Wyzwania rozwojowe Trójmorza w kontekście współpracy i zagrożeń w relacjach z USA, Rosją i Chinami

- Panel II: Możliwości i bariery kooperacji podmiotów publicznych i społeczno-gospodarczych w projektach międzynarodowych

- Panel III: Bezpieczeństwo energetyczne a współpraca Trójmorza w kontekście dostępu do surowców naturalnych 

- Panel IV: Dziedzictwo historyczno-kulturowe i tożsamość regionu Trójmorza



Dzisiaj na Samorządowym Kongresie Trójmorza rozpoczął się Wschodni Kongres Młodych Liderów, którego organizatorem jest Europejski Dom Spotkań – Fundacja Nowy Staw. Wydarzenie otworzył Mateusz Morawiecki Poseł na Sejm RP, były Premier RP. Wschodni Kongres Młodych Liderów to wydarzenie organizowane przez Europejski Dom Spotkań – Fundację Nowy Staw jako impreza towarzysząca Samorządowego Kongresu Trójmorza. Celem wydarzenia jest przygotowanie osób młodych do uczestnictwa w dyskusji na temat przyszłości Polski, Europy i świata. Forum Młodych stawia sobie za cel konfrontację wiedzy teoretycznej z faktycznymi problemami. W trakcie tego wydarzenia młodzi stają się świadkami nawiązywania współpracy organizacji z różnych państw europejskich.



W tym roku w V Samorządowym Kongresie Trójmorza uczestniczyło 1500 osób z 29 krajów, w tym 20 delegacji z szefami regionów. W 32 panelach dyskusyjnych wystąpiło 187 prelegentów. Najważniejsze podpisane deklaracje dotyczyły:

- utworzenia Sieci Turystycznej Trójmorza,

- przyjęcie nowego członka (regionu z Mołdawii) do Sieci Regionów Trójmorza,

- Deklaracja o Partnerstwie i Współpracy Członków Sieci Regionów Trójmorza na rzecz wsparcia i przygotowania budowy międzynarodowego korytarza transportowego Via Carpatia,

- rozszerzenie Sieci Uniwersytetów Trójmorza.