Inicjatywa Trójmorza to gospodarczo-polityczny projekt, który powstał w roku 2015 za sprawą ówczesnej prezydent Chorwacji Kolindy Grabar-Kitarović i prezydenta Polski Andrzeja Dudy. Czasem nazywana jest także "Inicjatywą ABC" - od pierwszych liter mórz, pomiędzy którymi leżą kraje należące do zgrupowania, tj. Adriatyk, Bałtyk, Morze Czarne. W jej skład wchodzi dwanaście państw: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry.

Celem działania Inicjatywy Trójmorza jest rozwój gospodarczy państw członkowskich poprzez rozbudowę połączeń energetycznych, infrastrukturalnych i cyfrowych. Polska wraz z Chorwacją i Węgrami jest pionierem w realizacji kluczowych projektów i bierze udział w dziesięciu z nich. Jednym z nich jest budowa trasy Via Carpatia.

Via Carpatia to nowy międzynarodowy szlak komunikacyjny łączący wschodnie kraje Unii Europejskiej od Kłajpedy na Litwie do Salonik w Grecji, a dalej prowadzący do Stambułu w Turcji, przebiegający kolejno przez Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię i Bułgarię. Pierwszą deklarację dedykowaną budowie trasy Via Carpatia podpisano jeszcze przed powstaniem Inicjatywy Trójmorza - w 2006 roku w Łańcucie swoje podpisy złożyli ministrowie transportu Polski, Litwy, Słowacji i Węgier. Budowa nabrała rozpędu wraz z powołaniem Inicjatywy. W roku 2018 ministrowie transportu krajów, przez które będzie przechodzić trasa, złożyli do Komisji Europejskiej wniosek o włączenie Via Carpatii do programu unijnego transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T, który dotyczy połączeń drogowych, kolejowych, wodnych oraz powietrznych. Przez region Trójmorza biegnie obecnie, aż 5 z 9 korytarzy TEN-T, w tym ważne korytarze Morze Bałtyckie-Morze Adriatyckie, Ren-Dunaj oraz Morze Północne-Morze Bałtyckie.

Budowa Via Carpatii wpisuje się w proces wzmacniania spójności gospodarczej i terytorialnej Unii Europejskiej oraz przyczynia się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Projekt ma na celu wyeliminowanie różnic w rozwoju infrastruktury w Europie. Zgodnie z deklaracją rządów państw Inicjatywy Trójmorza krajowe odcinki trasy mają być gotowe: na Węgrzech do 2022 roku, na Słowacji do 2023 roku, a w Polsce do 2025 roku. Najważniejszym odcinkiem szlaku w Polsce będzie droga ekspresowa S19 o długości 580 km. Ma ona łączyć województwa podlaskie, mazowieckie, lubelskie oraz podkarpackie.

Via Carpatia stanowić będzie swoisty „kręgosłup” regionu Trójmorza. Jej odnogi docierają do portu w Konstancy na terenie Rumunii oraz do Swilengradu w Bułgarii, stymulując także rozwój regionów nie położonych bezpośrednio na trasie. Na terenie Polski szlak pokrywa się z fragmentem trasy Via Baltica, która biegnie z Polski przez Litwę, Łotwę aż do Tallinna w Estonii. Tym samym stanowi najważniejszą oś komunikacyjną krajów bałtyckich.

Tematyka szlaku Via Carpatia będzie poruszana także podczas Samorządowego Kongresu Gospodarczego II Forum Regionów Trójmorza, który odbędzie się w dniach 29-30 czerwca 2021 roku w Lublinie. Poza oczywistymi korzyściami gospodarczymi i rozwojem infrastrukturalnym Via Carpatia jest również szansą na promocję turystyczną obszaru Trójmorza. Podczas Kongresu międzynarodowi  specjaliści zaprezentują najlepsze praktyki w turystyce państw Inicjatywy Trójmorza, a także wskażą innowacyjne rozwiązania w sferze promocji produktów turystycznych. Dzięki udziałowi samorządów państw Trójmorza w forum wymiany doświadczeń możliwe będzie zacieśnienie współpracy oraz wzmocnienie i usprawnienie wspólnej polityki turystycznej regionu.