Kluczowa lokalizacja na trasie ciągu komunikacyjnego Europa-Azja decyduje o tym, że Europa Środkowo-Wschodnia przeradza się w region geopolitycznej rywalizacji ze strony dużych gospodarek, m.in. USA, Chin, czy państw Unii Europejskiej. Dzięki konkurencji mocarstw w regionie możliwe jest powstanie nowych perspektyw finansowania rozwoju sieci powiązań.

Nowym, przypuszczalnie interesującym procesem rozwoju sieci powiązań transportowych, energetycznych i cyfrowych w ramach Trójmorza jest użycie nowoczesnych mechanizmów rozwojowych stworzonych przez USA. Odpowiadając na przekształcający się kontekst geopolityczny, na przełomie 2019 i 2020 roku Stany Zjednoczone przebudowały dotychczasowe instytucje rozwojowe (m.in. USAID i OPIC), zamieniając je na U.S. International Development Finance Corporation (US DFC, 2020). Jednostka łączy zadania banku rozwojowego (np. udzielanie bankowych gwarancji i pożyczek na projekty rozwojowe) oraz funduszu inwestycyjnego (np. udziały w projektach). Aktualnie dominującą rolę Waszyngtonu w regionie Trójmorza pełni energetyka, co uwypukla deklaracja inwestycji w Trójmorzu 1 mld USD, którą złożył w 2019 roku sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych Mike Pompeo.

Jednocześnie z poczynaniami USA i Unii Europejskiej, w regionie Europy Środkowo-Wschodniej swój udział podkreślają także Chiny. W dalekosiężnej współpracy mieści się energetyka (z akcentem na technologie wytwarzania energii), a od szczytu w Rydze w roku 2015 prym wiodą logistyka oraz transport. Zwłaszcza te sfery są ważne dla Chin w związku z transportowym wymiarem Inicjatywy Pasa i Szlaku oraz sprawnie rozwijającą się łącznością kolejową Chiny-UE, w których Europa Środkowa i Wschodnia pełni fundamentalną funkcję „bramy do Unii Europejskiej” oraz głównego ośrodka logistycznego.

Poza Chinami w Trójmorzu swoją obecność zaznacza też Japonia. Z perspektywy bezpośrednich inwestycji zagranicznych japońskie przedsiębiorstwa (jak również południowokoreańskie) dużo więcej znaczą w Europie Środkowo-Wschodniej niż podmioty chińskie. Premier Japonii Shinzō Abe w 2018 roku złożył wizyty w pięciu państwach regionu Trójmorza. Były to: Litwa, Łotwa, Estonia, Bułgaria i Rumunia. Natomiast w kwietniu 2019 roku w Bratysławie zobaczył się z liderami Polski, Słowacji, Czech i Węgier. Ten szczyt miał miejsce w tym samym czasie co Forum Inicjatywy Pasa i Szlaku w Pekinie, co zobrazowało japońskie aspiracje do konkurowania z Chinami w sferze budowy sieci powiązań w Europie Środkowo-Wschodniej. Płaszczyzny organizacyjne i kapitałowe potencjalnej, japońskiej aktywności zostały przygotowane m.in. w ramach EU-Japan Partnership on Sustainable Connectivity, który został przyjęty podczas konferencji w Brukseli w 2019 roku, skutkiem czego obie strony zagwarantowały współpracę przy rozwoju transportu, energetyki oraz infrastruktury cyfrowej w Eurazji.

Źródło: "W kierunku budowy bliższych powiązań. Trójmorze jako obszar gospodarczy", Polski Instytut Ekonomiczny