Dzień przyjaźni polsko-węgierskiej

23 marca obchodzony jest dzień przyjaźni polsko – węgierskiej. W tym roku Andrzej Duda i János Áder mieli spotkać się symbolicznie w Bochni, jednak sytuacja pandemiczna sprawiła, że prezydenci odbyli ze sobą rozmowę telefoniczną, podczas której poruszyli kwestie m.in. obostrzeń związanych z koronawirusem, wzmacniania współpracy gospodarczej, czy wskazywali na rolę, jaką odgrywają kontakty między tymi państwami w innych formatach międzynarodowych. Podkreślona została nie tylko działalność w ramach Grupy Wyszehradzkiej, lecz także Inicjatywy Trójmorza. Prezydenci poruszyli kwestię współpracy regionalnej oraz w ramach organizacji międzynarodowych. Zwrócili uwagę na Szczyt Inicjatywy Trójmorza, który odbędzie się latem w bułgarskiej Sofii. Andrzej Duda i János Áder wskazali też na rolę Grupy Wyszehradzkiej w regionie. Zgodzili się, że V4 to „jeden z filarów polityki regionalnej zarówno Polski, jak i Węgier”, wzmacniający więzi pomiędzy Warszawą a Budapesztem.

Szczyt krajów 3SI w Sofii

W dniach 8-9 lipca w Sofii odbył się VI szczyt Inicjatywy Trójmorza. Poza kwestiami biznesowymi rozmawiano także o ważnych z perspektywy Polski zagadnieniach dotyczących budowy sieci komunikacyjnej (m.in. Via Carpatia) czy podniesionym przez stronę estońską planie budowy wspólnego systemu cyberbezpieczeństwa. Ważnym elementem poruszanym w prezydenckim panelu było stanowisko państw Trójmorza wobec współpracy z państwami Bałkanów Zachodnich oraz Partnerstwem Wschodnim. Prezydent Estonii podkreśliła znaczenie współpracy pomiędzy Inicjatywą Trójmorza a tymi dwoma regionami, które są finansowane z funduszu tej inicjatywy. Jednakże w celu usprawnienia współpracy z takimi państwami jak Mołdawia, Ukraina czy Macedonia Północna powinien powstać oddzielny fundusz, który finansowałby różne projekty w sąsiedztwie Trójmorza.

Szczyt batumski

Lipiec przyniósł także rozwój współpracy w ramach zawiązanego 17 maja 2021 roku ,,stowarzyszonego trio”, czyli nowego formatu dyplomatycznego Mołdawii, Ukrainy oraz Gruzji. 19 lipca w nadmorskim kurorcie Batumi w Gruzji odbyło się spotkanie przedstawicieli tych państw, podczas którego podpisano deklarację w sprawie integracji europejskiej. Deklaracja określa układy o stowarzyszeniu z UE jako kluczowe plany reform, a ich dalsze wdrażanie jest podstawą wzmocnienia stowarzyszenia politycznego i dalszego pogłębiania integracji gospodarczej i sektorowej trzech stowarzyszonych partnerów z UE[4]. W szczycie uczestniczył także przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel. Spotkanie tych państw, a także ich współpraca jest bardzo ważna dla krajów Inicjatywy Trójmorza ze względu na położenie jak i kontakty pomiędzy 3SI a stowarzyszonym trio. Mołdawia i Ukraina w szczególności są zainteresowane przystąpieniem do Trójmorza, więc wszelkie chęci integracji z ich stron są wyraźnym wskaźnikiem nastrojów i potencjalnych kierunków budowania współpracy. Działalność państw trio można formatowo porównać do Grupy Wyszehradzkiej w wersji 2.0 lub widzieć w niej reformę Partnerstwa Wschodniego

Kryzys migracyjny

Niezwykle ważnym problemem, mającym wpływ na wiele państw Trójmorza, jest kryzys migracyjny, który zdominował dyskurs informacyjny na przełomie jesieni i zimy 2021 roku. Już w lipcu 2021, nielegalnych przekroczeń granicy białorusko-litewskiej było kilkadziesiąt razy więcej niż zwykle. Jesienią imigranci masowo byli kierowani przez białoruskie służby specjalne na granicę z Polską. Największe napięcie na granicy polsko-białoruskiej nastąpiło w październiku−listopadzie 2021 roku. Kryzys, sprowokowany i kontrolowany przez służby specjalne Białorusi, stał się instrumentem Alaksandra Łukaszenki do wywołania napięcia na granicach z UE, w odpowiedzi na wprowadzone sankcje.

Zmiany w rządach

Rok 2021 to także zmiany osobowe w istotnych dla państw Inicjatywy Trójmorza krajach. Warto wspomnieć o Austrii i Czechach, a także i Niemczech. W Austrii, Sebastian Kurz – poprzedni kanclerz nazywany ,,złotym dzieckiem polityki” zrezygnował z pełnienia tej funkcji po tym, jak pojawiły się podejrzenia o korupcję z jego udziałem. Kurz odszedł zupełnie z polityki, deklarując chęć zajęcia się rodziną. Po tej deklaracji jego następca, Alexander Schallenberg stojący wcześniej na czele resortu spraw zagranicznych zdecydował się odejść, a na początku grudnia 2021 zastąpił go minister spraw wewnętrznych, Karl Nehammer. Jest to istotne, biorąc pod uwagę deklaracje prezydenta Austrii – Alexander Van der Bellena o chęci współpracy w formacie Trójmorza. Rozwój Inicjatywy Trójmorza, jeśli chodzi o powstanie niezbędnej infrastruktury na osi Północ-Południe przez Europę Środkową, może być wyłącznie w naszym interesie – mówił Alexander Van der Bellen. Zapowiedział, że Wiedeń „z większym zainteresowaniem” podchodzić do Trójmorza „niż to miało miejsce jeszcze dwa lata temu”.

Z kolei w Czechach pierwszy raz po 1989 roku do sejmu nie weszła żadna partia komunistyczna. Na czele nowego rządu stanął Petr Fiala z Obywatelskiej Partii Demokratycznej (ODS). Gabinet wyznaczył sobie 12 priorytetów, w tym spójność regionalna. Forami współpracy międzynarodowej mają być również – wymienione w umowie koalicyjnej z nazwy – Grupa Wyszehradzka i Inicjatywa Trójmorza, co zwiastuje otwartość na współpracę regionalną. W świetle ostatnich wydarzeń na granicach polsko- i litewsko-białoruskiej należy zauważyć, że czeski rząd oczekuje od Brukseli skutecznej ochrony zewnętrznych granic UE. Pomóc w tym ma walka z przemytnikami ludzi, skuteczna polityka odsyłania imigrantów oraz rozwiązywanie problemów migracyjnych w państwach pochodzenia i tranzytu imigrantów. Relacja Warszawa-Praga wciąż jest utrudniona ze względu na konflikt związany z kopalnią Turów, ale oba kraje mają świetne stosunki bilateralne i dążą do rozwiązania problemu. Oprócz tego rządy w Pradze i Warszawie mają podobne wizje kooperacji w ramach V4 i Unii Europejskiej.

W Niemczech natomiast nastąpiła zmiana świateł – tak też bowiem nazwana jest nowa koalicja rządząca, składająca się z SPD, czyli socjaldemokratów, FDP – liberałów – oraz zielonych. Angela Merkel, zasiadająca w fotelu kanclerz Niemiec od 16 lat, przeszła na polityczną emeryturę, a jej miejsce zajął Olaf Scholz z SPD. Od władzy odsunięta została chadecja. Tak duża zmiana w państwie stanowiącym filar Unii Europejskiej będzie bez wątpienia miała wpływ na rozwój Inicjatywy Trójmorza. Federacyjne spojrzenie nowego rządu podniesie potrzebę budowania dialogu między państwami dwudziestki siódemki. (źródło: trimarium.pl)